Türkiye'de Bale

Balenin Kökenleri ve Tarihçesi

Bale sanatı, 15. yüzyılda Rönesans zamanında İtalya’da doğdu, zaman içerisinde Fransa’ya ve diğer Avrupa ülkelerine yayıldı. En başlarda aristokratik eğlenceler ve şölenlerde sergilenen bale, zaman içerisinde profesyonel bir sahne sanatına dönüştü. Bale kelimesi, İtalyanca “balleto” kelimesinden türemiş olup “dans” manasına gelmektedir. İlk baleler, İtalyan saraylarında düzenlenen büyük maskeli balolarda ve kutlamalarda sahne aldı.

Fransa’da bale, Kral XIV. Louis’in baleye olan tutkusu nedeni ile büyük bir gelişim gösterdi. Hatta kendisi de sahnede dans etmişti.

1661’de kurduğu Académie Royale de Danse, dünyanın ilk profesyonel bale okulu olarak bilinmektedir. Bu dönem, balenin teknik ve estetik standartlarının belirlendiği ve bale sanatının Avrupa’ya yayıldığı bir dönem oldu.

Bale Türleri ve Dönemleri

Bale, çeşitli dönemlerde değişimler yaşadı. Klasik bale, sıkı teknik kuralları ve belirgin estetiği ile bilinirken, romantik bale daha duygusal ve dramatik temaları konu aldı. 19. Yüzyıl Rusya’sında klasik bale büyük bir gelişim gösterdi ve “Uyuyan Güzel,” “Kuğu Gölü,” “Fındıkkıran” gibi eserler bu dönemde yaratıldı. Romantik bale ise 19. yüzyılın başlarında Fransa’da ortaya çıktı ve “Giselle” gibi eserlerle tanındı.

20. yüzyılda George Balanchine gibi koreografların çalışmalarıyla neoklasik bale klasik teknikleri modern bir yaklaşımla harmanlanmıştır. Modern bale ise geleneksel bale kurallarını reddedip daha özgür ve deneysel bir tarz benimsemekte. Martha Graham ve Merce Cunningham gibi modern dansın öncüleri, bu dönemde bale sanatını yeni ve yenilikçi yönlere taşıdı.

“Kuğu Gölü,” Prens Siegfried ve lanetli prenses Odette’in trajik aşk hikâyesini anlatmakta ve dansçıların teknik yeteneklerini sergilemek için mükemmel bir fırsat vermektedir.. “Fındıkkıran,” Clara ve büyülü fındıkkıran prensinin maceralarını anlatan bir yılbaşı klasiği olarak bilinirken, “Uyuyan Güzel,” Prenses Aurora’nın kötü peri Malefiz’in lanetinden kurtuluşunu konu etmektedir.

Türkiye'de Bale: Geçmişten Günümüze

Bale, estetik ve zarafetin bir araya geldiği, disiplin ve sanatın muhteşem bir uyumla buluştuğu bir sahne sanatıdır. Türkiye'de bale sanatı, Osmanlı döneminden günümüze kadar uzanan bir gelişim süreci içinde önemli aşamalardan geçmiştir.

Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bale Sanatı

Osmanlı Dönemi'nde batıya yönelik sanat akımlarının etkisiyle, sarayda ve elçiliklerde bale gösterileri düzenlenmiş ancak halk arasında yaygınlaşmamıştır. Sultan Abdülmecid döneminde Dolmabahçe Sarayı'nda Avrupa'dan gelen bale topluluklarının sahne aldığı bilinmektedir. Ancak Türk bale sanatçılarının yetişmesi Cumhuriyet Dönemi'nde gerçekleşmiştir.

Cumhuriyet Dönemi ve Devlet Balesi

1936 yılında, Mustafa Kemal Atatürk'ün sanata verdiği önem doğrultusunda, Devlet Konservatuvarı kurulmuş ve burada ilk bale dersleri verilmeye başlanmıştır. Rus balesinin önde gelen isimlerinden Dame Ninette de Valois, Türkiye'ye davet edilerek Ankara Devlet Konservatuvarı'nda modern bale eğitiminin temellerini atmıştır. Bu eğitim sistemi sayesinde 1948'de Ankara Devlet Balesi kurulmuş ve ilk resmi bale topluluğu sahne almaya başlamıştır.

Modern Dönemde Bale

Günümüzde Türkiye'de bale, Devlet Opera ve Balesi'nin şubeleri aracılığıyla Ankara, İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya ve Samsun gibi şehirlerde icra edilmektedir. Her yıl ulusal ve uluslararası düzeyde pek çok bale gösterisi düzenlenmekte ve genç yetenekler yetiştirilmektedir.

Türkiye'de Bale Festivalleri ve Etkinlikleri

Türkiye, uluslararası alanda da bale festivallerine ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle Uluslararası Bodrum Bale Festivali ve Uluslararası Aspendos Bale Festivali, dünyanın dört bir yanından sanatseverleri bir araya getirmektedir. Bu festivaller, balenin geniş kitlelere ulaşmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Tan Sağtürk, sadece bir dansçı olarak değil, aynı zamanda bale eğitimcisi ve koreograf olarak da önemli çalışmalar yaptı. Sağtürk, Türkiye’de bale okulları kurarak genç yeteneklerin yetişmesine ve balenin Türkiye’de tanınmasına katkıda bulunmuştur. Tan Sağtürk, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü ve Genel Sanat Yönetmeni olarak görev yapmaktadır.

Koreograf, sanat yönetmeni, eğitmen Beyhan Murphy Londra Çağdaş Dans Okulu‘ndan (The Place) mezun oldu. Devlet Opera ve Balesi bünyesinde 1993 yılında Ankara’da, 2013 yılında ise, İstanbul’da Modern Dans Topluluğu’nun kurucu üyelerinden biri olmuştur. Beyhan Murphy Modern Dansın Türkiye’de gelişmesinde ve tanınmasında katkıda bulunanların başında gelmektedir.

Bale Yapmanın Vücudumuza Faydaları

• Bale sadece zarif hareketleriyle değil aynı zamanda bedeninizi ve zihninizin gücünü arttıran bir sanat formu olarak da öne çıkar. Her yaş grubuna hitap eden bale eğitimi, fiziksel ve zihinsel açıdan oldukça fazla fayda sunar. Balenin yararları açısından baktığımızda;
• Dans hareketleri kasları güçlendirirken bedeni daha dayanıklı bir forma sokar.
• Doğru duruş alışkanlıklarını geliştirebilmek açısından bale eğitimi önemli rol oynar. Düzgün duruş, omurga sağlığını destekler ve postür problemlerini önler.
• Farklı pozisyonları ve hareketleri düzenli bir sıra içinde yapma gerekliliği, bedenin koordinasyonunu geliştirirken aynı zamanda dengeyi sağlama becerisini de artırır.
• Bale, ritmik dans hareketleriyle kalp sağlığını sağlığını destekler.
• Bale duyguların ve düşüncelerin dans yoluyla ifade edildiği bir sanat formudur. Dans ederken özgün ve içsel ifade etme ifade yeteneği duygusal zekayı ve özgüveni arttırır.
• Dans etmek, stresi azaltmaya ruh halini iyileştirmeye yardımcı olur. Bale ruh halini düzeltir ve pozitif duyguları teşvik eder.
• Bale sınıfları, grup halinde çalışma ve performans yapma fırsatı sunarken, bu durum sosyal becerileri geliştirir ve arkadaşlık ilişkilerini destekler.
• Bale estetik bir deneyim sunarak sanatı ve güzellik anlayışını geliştirirken, kişinin hayata daha yaratıcı gözlerle bakmasını sağlar.
• Bale bedenin ve ruhun birleştiği bir sanat formu olarak birden fazla fayda sunar. Hem fiziksel sağlığa hem de duygusal zekaya katkı sağlayan bale eğitimi, estetik ve ruhsal dengeyi bir araya getirerek yaşam kalitesini artırır.

Sem Sanat Merkezi’mizde Bale Kursları

Sem Sanat Merkezimizde bale kurslarımız haftada bir ders, ayda dört ders olarak işlenmektedir. Bale eğitimlerimiz grup dersi modeliyle yapılmaktadır. Haftanın yedi günü açık olan dershanemizde, gruplar öğrencilerimizin boş vakitlerine göre ayarlanmaktadır.